Sociale wijkteams. Er is veel over gezegd en veel over geschreven. Zijn ze dé motor die de transitie in het sociaal domein, aangevuld met de hervormingsagenda, kan aanjagen? Of zijn ze toch vooral een extra stap voor de burgers met een hulpvraag?
Devoteam Public Consulting is gespecialiseerd in interimmanagement, verandermanagement en implementatie- en procesinrichtingsvraagstukken binnen het Sociaal Domein. Linda van der Steenhoven en Joost Hamann zijn werkzaam bij Devoteam en houden zich bezig met het implementeren, verbeteren en reorganiseren van sociale wijkteams bij gemeenten. Joost is interim- en changemanager met ervaring bij de gemeente Utrecht, jeugdhulpregio Rijnmond en werkt momenteel bij de buurtteamorganisatie in Nijmegen. Linda, ook een interim- en changemanager, heeft gewerkt bij Bureau Jeugdzorg, de regio Haaglanden en heeft meerdere sociale wijkteams opgezet. Wij spraken hen over hun ervaringen.
Gevraagd naar wat zij denken dat de aanleiding en het beoogde doel van sociale wijkteams zijn, reageren Joost en Linda eensgezind: ze moeten een laagdrempelige toegang bieden tot zorg, waar mogelijk mensen zelf helpen, en ze zijn er niet alleen voor de hulpvragende burger, maar voor diens hele systeem! Joost vult aan: “en hebben vooral veel kennis van de lokale situatie.”
Dat klinkt als een duidelijke visie. Maar hoe moet zo’n wijkteam dan opgezet worden? Hoe organiseer je dat als gemeente? Linda herkent grofweg drie varianten: een gemeente kan een sociaal wijkteam als nieuwe organisatie opzetten, met een eigen directeur en eigen personeel. Maar het kan ook als netwerkorganisatie, waarin betrokken (zorg)partijen personeel detacheren naar het sociaal wijkteam. Ook zijn er gemeenten die ervoor kiezen om de medewerkers van het wijkteam in dienst van de gemeente te nemen en dan worden zij ambtenaren. Factoren die bij zo’n keuze van belang zijn, zijn onder andere het aantal betrokken partijen, de grootte van de gemeente en de mate waarin er sprake is van een homogene sociale situatie tussen de wijken. Ook Joost herkent deze factoren, maar vult nog aan dat je ook goed moet kijken naar in hoeverre de gekozen oplossing optimaal is voor je burgers. Het belang van de gemeente zou in dat geval ondergeschikt moeten zijn.
De inhoudelijke inrichting van het sociaal wijkteam is minstens net zo belangrijk als de organisatie ervan. Joost is heel stellig: “de kosten gaan voor de baten uit, je moet als gemeente echt investeren in een sociaal wijkteam voordat het echt een goede positie kan innemen.” Waar gaat het dan vooral om? Linda: “het is belangrijk dat er aan het loket echt de allerbeste mensen zitten die heel sensitief zijn en goed door kunnen vragen, waar ligt de kern van het probleem?”. De juiste mensen zijn dus het allerbelangrijkst, maar Linda vult ook nog aan dat een gemeente zich vooral niet blind moet staren op opleidingen: “kijk niet naar het verplichte HBO-diploma, maar kijk vooral naar de juiste competenties!”.
Maar als het sociaal wijkteam goed georganiseerd is en beschikt over de juiste mensen, dan is er natuurlijk ook nog het aspect van informatie. Welke informatie heeft een sociaal wijkteam nodig om goed te kunnen functioneren? Joost en Linda sommen een aantal van de volgens hen belangrijkste gegevens op: een goed overzicht van de lokale situatie: wanneer wordt welke hulp ingezet? Wat kan het wijkteam zelf “afvangen”? Welke toekenningen lopen er? Wat zijn de actuele wachttijden bij zorgaanbieders?
Hoewel er een enorme variëteit aan softwareleveranciers en systemen bestaat die sociale wijkteams kunnen helpen met het beschikbaar krijgen van al die informatie, is het vinden van de juiste oplossing vaak erg lastig. Linda zegt: “het is een ingewikkelde markt, waarin gemeenten na het zorgvuldig opschrijven van een programma van eisen en het uitzetten van een aanbesteding toch regelmatig teleurgesteld raken in de gekozen oplossing.” Ook het berichtenverkeer moet niet onderschat worden bij het ondersteunen van sociale wijkteams, vindt Joost. Die informatie is immers al eigendom van de gemeente en bevat enorm veel gegevens die door het wijkteam gebruikt kunnen worden om te sturen op de geleverde zorg, maar ook om inzicht te krijgen in hoe de toegewezen zorg benut wordt.
Tot slot vragen we Joost en Linda hoe zij dan naar de wijkteams kijken. Zijn ze een extra bureaucratische stap, of juist dé aanjager van betere zorg? Daarin zijn ze eensgezind: geef de professionals in het wijkteam de ruimte; breng hierin richting door middel van een heldere, regionale visie. Dan kan het wijkteam doen waarvoor ze in het leven zijn geroepen: zorg lokaal bieden, mensen lokaal helpen en bijdragen aan een socialere gemeente!
Bent u nieuwsgierig geworden hoe Devoteam uw sociaal wijkteam kan helpen om volgens de visie van Joost en Linda en onze andere collega’s te werken? Of wilt u inzicht in hoe uw sociale wijkteams op dit moment zijn ingericht en hoe deze inrichting zich verhoudt tot de bij ons bekende best practices? Neem dan contact op met Marc Kikkert of Sjoerd Veen en wij denken graag met u mee!
